قانون تاسيس و نحوه اداره كتابخانه هاي عمومي كشور

 

 لايحه شماره 36302/25882 مورخ 28/7/1381 دولت در مورد تأسيس و نحوه اداره  كتابخانه­هاي عمومي در جلسه علني روز يكشنبه مورخ 17/12/1382 مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 25/12/1382 به تأييد شوراي نگهبان رسيده است¹.

 ماده^[1]1- تأسيس، ساخت، تجهيز و بازسازي، توسعه، مديريت، نظارت و ساير امور كتابخانه­هاي عمومي در سراسر كشور به موجب اين قانون انجام مي­شود. 

ماده 2- به منظور ايفاي وظايف مندرج در اين قانون، هيأت امناي كتابخانه­هاي عمومي كشور  با تركيب زير تشكيل مي­گردد:

الف-  وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي (رئيس هيأت امنا)؛

ب-  رئيس شوراي عالي استان­ها ؛

ج- معاون ذيربط از سازمان مديريت و برنامه­ريزي كشور؛

د- يك عضو از كميسيون فرهنگي به پيشنهاد آن كميسيون و تصويب مجلس شوراي اسلامي به عنوان ناظر؛

ﻫ - رئيس كتابخانه ملي ايران ؛

و- پنج نفر از صاحبنظران و شخصيت­هاي علمي فرهنگي كشور كه حداقل دو نفر آنان را بانوان تشكيل دهند به پيشنهاد وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و با حكم رئيس جمهور براي مدت چهارسال انتخاب مي­شوند كه يك نفر از آنان به انتخاب وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان دبيركل هيأت امنا مسؤليت اداره امور دبيرخانه را به عهده خواهد داشت.

ماده 3- وظايف و اختيارات هيأت امناي كتابخانه­هاي عمومي كشور  به شرح زير مي­باشد:

الف-  برنامه­ريزي به منظور تأسيس، ساخت، تجهيز و توسعه و نظارت بر فعاليت كتابخانه­هاي عمومي كشور؛

ب- تصويب دستورالعمل­هاي لازم براي حمايت و نظارت بر ارائه خدمات كتابخانه­هاي عمومي بخش خصوصي؛

ج- بررسي گزارش­ها در خصوص وضعيت كتابخانه­هاي عمومي كشور  و اتخاذ تصميمات لازم؛

د- بررسي و تصويب بخشنامه­ها و دستورالعمل­هاي مورد نياز در زمينه­هاي اداري، مالي، جذب و نگهداري نيروي انساني، امور مربوط به اخذ درآمدها و كمك­ها و نحوه هزينه كردن، تأمين كتاب و ساير منابع كتابخانه­اي و تجهيزات، مبادلات با ساير مراكز فرهنگي و كتابخانه­ها، عضوگيري، امانت دادن كتاب، تشكيل انجمن­هاي كتابخانه­هاي عمومي استان، شهرستان، بخش، شهر و روستا و هدايت فعاليت­هاي آنها؛

ﻫ - تعيين معيارها و سرانه­هاي مربوط به امور مختلف كتابخانه­هاي عمومي و شاخص­هاي لازم براي درجه­بندي آنها؛

و- بررسي و توصيف شرح وظايف، تشكيلات، ساختار، نحوه تأمين نيروي انساني، ضوابط و مقررات مورد نياز براي امور مالي و اداري دبيرخانه هيأت امنا و ساير موارد مرتبط با مأموريت­هاي آن؛

ز- برنامه­ريزي براي استفاده از امكانات كتابخانه­ها در زمينه فعاليت­هاي فرهنگي و هنري؛

ح- برنامه­ريزي براي استفاده نابينايان از امكانات كتابخانه­هاي عمومي.

تبصره- كليه مصوبات هيأت امناي كتابخانه­هاي عمومي كشور  با تأييد وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي داراي اعتبار بوده و از طريق دبيركل هيأت مذكور ابلاغ مي­شود.

 ماده 4- به منظور حسن اجراي وظايف مندرج در ماده (3) اين قانون، تهيه گزارش­هاي مورد نياز از وضعيت كتابخانه­ها، اتخاذ روش­هاي هماهنگ و استاندارد، تهيه طرح­ها و برنامه­هاي لازم براساس سياست­هاي مصوب هيأت امنا و نظارت و پيگيري مصوبات، دبيرخانه هيأت امناي كتابخانه­هاي عمومي كشور زير نظر رئيس هيأت امنا تشكيل مي­گردد.

تبصره- دبيركل مسؤليت اداره كليه امور دبيرخانه و اجراي وظايف مندرج در اين قانون و تهيه گزارش­هاي مورد نياز از وضعيت كتابخانه­ها، اتخاذ روش­هاي هماهنگ و استاندارد، تهيه طرح­ها و برنامه­هاي لازم براساس سياست­هاي مصوب هيأت امنا و نظارت و پيگيري مصوبات را برعهده دارد.

 

ماده 5- منابع مالي براي اداره امور دبيرخانه هيأت امنا انجمن­ها و كتابخانه­هاي عمومي به شرح زير است:

الف- كمك­هاي دولت در بودجه ساليانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي؛

ب- درآمدهاي حاصله موضوع ماده (6) اين قانون؛

ج- هدايا و كمك­هاي مردمي سازمان­ها، مؤسسات و نهادهاي عمومي غيردولتي و بخش خصوصي و مجامع بين­المللي؛

د- موقوفات؛

ﻫ - درآمدهاي اختصاصي انجمن­ها و كتابخانه­هاي عمومي از محل انجام فعاليت­هاي فرهنگي آموزشي مرتبط و دريافت حق عضويت.

تبصره- دولت مي­تواند اعتبارات تخصيصي خود را براي نيل به حداقل سرانه­ها و معيارهاي قابل قبول در بودجه­هاي سنواتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي پيش­بيني نمايد.

 ماده 6- شهرداري­ها مكلفند همه ساله حداقل نيم درصد (5/0%) از درآمدهاي خود را به منظور اداره امور كتابخانه­ها در اختيار انجمن­هاي كتابخانه­هاي عمومي شهر مربوطه قرار دهند.

 ماده 7- به منظور تشكيل انجمن­هاي كتابخانه­هاي عمومي استان و ايجاد هماهنگي و بررسي و پيشنهاد برنامه و بودجه، عملكرد و تراز مالي سالانه آنها به هيأت امنا و نيز حل و فصل مسائل و مشكلات انجمن­هاي مذكور، انجمن كتابخانه­هاي عمومي استان با تركيب زير تشكيل مي­شود:

الف- استاندار (رئيس انجمن استان) ؛

ب- مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان (دبير انجمن) ؛

ج- رئيس سازمان آموزش و پرورش استان ؛

د- رئيس سازمان مديريت و برنامه­ريزي استان ؛

ﻫ - رئيس شوراي اسلامي استان ؛

و- چهار نفر از شخصيت­هاي حقيقي يا حقوقي كه حداقل يك نفر آنان از بانوان باشد به پيشنهاد دبير انجمن و تصويب رئيس انجمن طبق دستورالعمل هيأت امنا .

ماده 8- تركيب اعضاي شهرستان به شرح زير مي­باشد:

الف- فرماندار (رئيس انجمن) ؛

ب- رئيس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي شهرستان (دبير انجمن) ؛

ج- شهردار شهر مركز شهرستان ؛

د- رئيس شوراي اسلامي شهرستان ؛

ﻫ - پنج نفر از اشخاص حقيقي و حقوقي كه حداقل يك نفر آنان از بانوان باشد به پيشنهاد دبير انجمن و تصويب رئيس انجمن طبق دستورالعمل هيأت امنا .

ماده 9- وظايف انجمن كتابخانه­هاي عمومي شهرستان عبارتند از:

الف- مطالعه، بررسي و تدوين برنامه و بودجه سالانه جاري و عمراني كتابخانه­هاي تحت پوشش و ارائه آن به انجمن استان ؛

ب- همكاري با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و ساير دستگاههاي دولتي در زمينه ساخت، تجهيز، تكميل و بازسازي كتابخانه­ها 

ج- جذب، نگهداري و انجام ساير امور اداري مربوط به نيروي انساني شاغل در كتابخانه­هاي تحت پوشش ؛

د- تشويق به اهداي زمين، كتاب و ساير كمك­هاي نقدي و غيرنقدي به كتابخانه­ها ؛

ﻫ - افتتاح حساب مخصوص در يكي از بانك­هاي دولتي در محل، براي نگهداري وجوه حاصل شده از محل كمك­ها و درآمدها ؛

و- تهيه و نگهداري دفاتر قانوني و انجام امور دريافت و پرداخت و امور مالي و واريز كمك­هاي نقدي و تقويم و نگهداري كمك­هاي غيرنقدي ؛

ز- تهيه و ارسال گزارش عملكرد و ترازمالي سالانه انجمن در پايان هر سال جهت بررسي به انجمن كتابخانه­هاي عمومي استان.

ماده 10- انجمن كتابخانه­هاي عمومي استان با تصويب هيأت امنا مي­تواند در بخش­ها، شهرها و روستاهايي كه داراي شرايط لازم هستند نسبت به تشكيل انجمن كتابخانه­هاي عمومي بخش، شهر و روستا اقدام نمايد.

تبصره- وظايف انجمن­هاي كتابخانه­هاي عمومي بخش، شهر و روستا در چارچوب وظايف انجمن كتابخانه­هاي عمومي شهرستان و تركيب انجمن­هاي مذكور با لحاظ نوع اعضاي انجمن كتابخانه­هاي عمومي شهرستان به موجب دستورالعملي است كه به تصويب هيأت امنا مي­رسد.

 ماده 11- تكليف مالكيت اموال منقول و غيرمنقول دولتي كتابخانه­هاي عمومي و امور اداري، مالي و استخدامي آنها در آيين­نامه اجرايي اين قانون مشخص خواهد شد، لكن كمك­ها و منابع نقدي و غيرنقدي اهدايي اختصاص داده شده به انجمن در حكم دارايي و اموال انجمن محسوب و در چارچوب ضوابط مصوب هيأت امناي كتابخانه­هاي عمومي كشور و طبق نظر اهدا­كننده استفاده و هزينه مي­شود.

تبصره 1- كتابخانه­هاي عمومي به عنوان نهاد عمومي غيردولتي از استقلال مالي برخوردار بوده و هيأت امناي انجمن­ها و دبيرخانه­هاي آنها از اركان آن محسوب مي­شوند.

تبصره 2- كتابخانه ملي، كتابخانه­هاي آستان قدس رضوي(ع) ، حضرت معصومه سلام الله عليها، حضرت عبدالعظيم (ع) ، احمد بن موسي (ع) ، كتابخانه آيت­الله العظمي مرعشي نجفي و كتابخانه مجلس شوراي اسلامي تابع ضوابط و مقررات مربوط به خود و كتابخانه­هاي وقفي تابع وقفنامه مي­باشند.

تبصره 3-  كتابخانه­هاي خصوصي اشخاص كه با حفظ مالكيت خود و بدون وقف نمودن، آن را مورد استفاده عمومي قرار داده يا خواهند داد از شمول حكم اين ماده خارج است.

 ماده 12-  شهرداري­ها مي­توانند مقدار مناسب از اراضي متعلق به خود را براي ساختمان كتابخانه­هاي عمومي براساس طرح­هاي توسعه شهري به صورت بلاعوض در اختيار انجمن كتابخانه­ها قرار دهند. مؤسسات و شركت­هاي دولتي يا وابسته به دولت نيز مجازند زمين و ابنيه مورد نياز را براي ساختن كتابخانه عمومي به صورت بلاعوض واگذار نمايند.

تبصره- وزارت مسكن و شهرسازي مكلف است فضاهاي مورد نياز كتابخانه­هاي عمومي را كه براساس معيارهاي مذكور در بند (ﻫ) ماده (3) اين قانون تعيين مي­شود در طرح­هاي توسعه منظور نموده و مشاورين طرف قرارداد خود را ملزم به رعايت آنها نمايد.

ماده 13- نحوه رسميت يافتن جلسات و حدنصاب آرا لازم براي اخذ تصميمات هيأت امنا و انجمن­هاي كتابخانه­هاي عمومي استان، شهرستان، بخش، شهر و روستا در آيين­نامه اجرايي اين قانون مشخص خواهد شد.

 ماده 14- آيين­نامه اجرايي اين قانون توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تهيه و حداكثر ظرف مدت سه ماه به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد.

ماده 15- قانون تأسيس كتابخانه عمومي در تمام شهرها مصوب 2/10/1344 و اصلاحات بعدي و ساير قوانين و مقررات مغاير با اين قانون لغو مي­گردد.

قانون فوق مشتمل بر پانزده ماده و هشت تبصره در جلسه علني روز يكشنبه مورخ هفدهم اسفندماه يكهزاروسيصدوهشتادودو مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 25/12/1382 به تأييد شوراي نگهبان رسيده است.

 

رئيس مجلس شوراي اسلامي – مهدي كروبي